CZARNOBYL

Historia Czarnobyla jest bogata, a jej korzenie sięgają czasów średniowiecza (pierwsze wzmianki pochodzą z 1193). Od XVI wieku miasto znajdowało się pod silnym wpływem Żydów (więcej na temat historii Żydów na naszym BLOGU).

Czarnobyl został mocno dotknięty działaniami Drugiej Wojny Światowej, a w czasach Związku Radzieckiego, miasto stało się bazą serwisową dla statków, zlokalizowaną przy rzece Prypeć.

Ze względu na swoją niską populację i łatwy dostęp do wody, rejon Czarnobyla został wybrany przez Ministerstwo Energetyki ZSRR na miejsce budowy elektrowni (obrany punkt znajdował się zaledwie 20 km na północ od miasta Czarnobyl). Konstrukcja elektrowni jądrowej Czarnobyla, imienia Lenina, rozpoczęła się w 1970. W tym samym czasie Prypeć – miasto satelickie – noszące tę samą nazwę co pobliska rzeka, zostało wzniesione w okolicy. W chwili odpalenia pierwszego reaktora w 1977, miasto Prypeć zamieszkiwało 14 000 osób. Dzięki logistyce transportowej – autobusy, pociągi, a nawet statki – Prypeć stał się regionalnym centrum z dobrymi perspektywami. Plany sowietów względem elektrowni Czarnobyl były niebywale dalekosiężne – ta elektrownia jądrowa miała stać się największym tego typu obiektem na świecie. Planowano bowiem rozbudowę o kolejne 12 reaktorów, przy czym każdy miał generować 1000 MW mocy wyjściowej. Czarnobyl doczekał się 4 działających reaktorów, a kolejne dwa były na etapie budowyWtedy to plany pokrzyżowała katastrofa.

Katastrofa w Czarnobylu – co się stało ?

Wydarzenia związane z wybuchem w czarnobylskiej elektrowni miały miejsce 26 kwietnia 1986 roku. Była to największa katastrofa nuklearna w dziejach ludzkości. Do wybuchu jądrowego doszło w czwartym bloku elektrowni, zlokalizowanym tylko 120 km od stolicy Ukrainy, Kijowa, i bardzo blisko granicy z Białorusią. 

W tym czasie elektrownia Czarnobyl zaliczała się do grona największych tego rodzaju obiektów na świecie. Co więcej, stanowiła ona część strategicznego programu Armii Czerwonej. Do samej eksplozji doszło wskutek zbiegu okoliczności, pomijając fakt, że reaktor nie posiadał aktualnego systemu zabezpieczeń i charakteryzował się niskim stopniem automatyzacji. W tę fatalną noc 26 kwietnia, przeprowadzano eksperyment w reaktorze nr 4, którego celem było przetestowanie inercjalnego zakresu jednostki turbogeneratora. Wpierw obniżono moc wyjściową do niemalże całkowitego zatrzymania jądrowej reakcji łańcuchowej, a potem gwałtownie zwiększona moc wyjściową przez operatorów. Zatrzymało się chłodzenie rdzenia reaktora. Te działania doprowadziły się przegrzania paliwa i zniszczenia rdzenia reaktora.

Nad ranem o godzinie 1:24 lokalnego czasu, od 40 do 60 sekund po rozpoczęciu eksperymentu doszło do dwóch potężnych wybuchów w jednostce nr 4 w elektrowni w Czarnobylu. Według ustaleń dochodzeniowców, wyjęcie wszystkich prętów kontrolnych ze strefy aktywnej reaktora, w połączeniu z rosnącą mocą wyjściową, doprowadziło do nieodwracalnej reakcji, której skutkiem był wybuch. Odnotowano, że systemy zabezpieczeń były wyłączone, a być może nawet niesprawne (tak wykazał test) w czasie pierwszej eksplozji, wskutek której połączenie radioaktywnej pary z wodorem wysadziło w powietrze ważącą 1 200 ton pokrywę reaktora, doprowadzając przy okazji do uszkodzenia dachu. Po kilku sekundach nastąpiła druga eksplozja, tym razem znacznie silniejsza. Według kilku niezależnych badań nad katastrofą w Czarnobylu pierwszy wybuch był zwyczajny – natury chemicznej, natomiast druga eksplozja, która uwolniła płonące i rozpędzone neutrony, miała charakter wybuchu nuklearnego z siłą 0,3 kilotony (to mniej więcej tyle, co 300 ton nitrogliceryny). Według zeznań naocznych świadków, stojąc w mieście Prypeć można było zobaczyć czerwoną poświatę po pierwszym wybuchu, a z kolei po drugiej eksplozji poświatę barwy jasnoniebieskiej, po której nad reaktorem pojawił się charakterystyczny grzyb atomowy.

Katastrofa nuklearna w Czarnobylu była również po części wynikiem zbiegu okoliczności. Eksperyment miał zostać przeprowadzony przez inną zmianę, która była specjalnie przeszkolona pod kątem takich zadań. Niemniej jednak zdecydowano się przyśpieszyć testy ze względu na nadchodzące Święto Pracy oraz warunek wyrobienia normy produkcyjnej. Opóźnienie oznaczałoby, że eksperyment byłby przeprowadzony przez inną zamianę pracowników niż ta, która go opracowała. W trakcie nocnej zmiany, w której czasie przeprowadzono eksperyment, kadra operatorów składała się w dużej mierze z niedoświadczonych pracowników. 

Zaraz po wypadku wyłączono dwa pozostałe reaktory, a zarząd elektrowni ogłosił stan wyjątkowy. Centrum dowodzenia mieściło się w bunkrze pod elektrownią Czarnobyl (możesz odwiedzić sterownię bunkra w czasie zwiedzania Elektrowni Czarnobyl, dodaj tę opcję do swojej 1-dniowej, 2-dniowej, lub prywatnej wycieczki do Czarnobyla).

Załoga elektrowni Czarnobyl odnotowała brak jednego inżyniera – Valerego Khodemchuka – który stał się pierwszą oficjalnie potwierdzoną ofiarą katastrofy w Czarnobylu, niemniej jednak jego ciała nigdy nie odnaleziono.

Przebieg zdarzeń katastrofy w Czarnobylu z dnia 26 kwietnia 1986:

Czarnobylscy strażacy i żołnierze walczący z niewidzialnym wrogiem

Radioaktywny pył zaczął się wydobywać ze zniszczonego i płonącego reaktora nr 4 elektrowni Czarnobyl – doszło do skażenia środowiska zarówno w pobliskiej, jak i w dalszej okolicy. Pierwszym krokiem likwidacji skutków wybuchu nuklearnego w Czarnobylu było ugaszenie płonącej hali reaktora oraz dachu głównej hali maszynowej. Z kolei pierwszymi osobami na miejscu zdarzenia byli strażacy ze specjalnej zakładowej brygady elektrowni Czarnobyl. Zaraz po tym na ratunek przybyli strażacy z pobliskich miast Prypeć oraz Ivankov. Pożar ugaszono wspólnymi siłami w ciągu 3 godzin od eksplozji. Na nieszczęście, w samym sercu reaktora nr 4 elektrowni Czarnobyl wciąż płonęła mieszanka substancji zawierających paliwo nuklearne…

Strażacy pracujący przy wypadku w Czarnobylu nie znali prawdziwej przyczyny pożaru, tak więc po prostu polewali wodą ruiny reaktora. To tylko pogorszyło sprawę, doprowadzając do kilku mniejszych eksplozji, które niosły za sobą całkiem spore skażenie radioaktywne.

Zarys zdarzeń po ugaszeniu pożaru zniszczonego reaktora o nr 4

Ugaszenie pożaru zniszczonego reaktora nr 4 elektrowni Czarnobyl przez strażaków było dopiero wstępem. Bitwa toczyła się nadal. Rdzeń reaktora wraz ze wszystkimi stopionymi materiałami był niczym wrząca magma. Radzieccy naukowcy potrzebowali całej armii, aby opanować sytuację. W celu powstrzymania postępu skażenia radioaktywnego reaktor Czarnobyla w ciągu następnych tygodni został wypełniony tysiącami ton mieszaniny boru, dolomitu, piasku, gliny i ołowiu – które to zrzucano z helikopterów latających nad reaktorem nr 4 elektrowni Czarnobyl. Zrzucone materiały ugasiły płonący grafit i wchłonęły radioaktywne opary. Dwa tygodnie po stopieniu rdzenia, radzieckie władze postanowiły zabezpieczyć cały uszkodzony blok, obudowując go specjalnym sarkofagiem – betonową konstrukcją z niezależnym systemem chłodzenia.

Postęp likwidacji w ciągu kolejnych miesięcy: kim byli „likwidatorzy Czarnobyla”?

Incydent w Czarnobylu pociągnął za sobą całą serię zdarzeń, które jeszcze nigdy nie miały miejsca w historii ludzkości. Większość prac wykonały rezerwy Armii Czerwonej, na które głównie składali się młodzi mężczyźni. Po przeprowadzeniu ewakuacji w promieniu 30 km od reaktora elektrowni Czarnobyl wezwano oddziały łowców. Mieli oni za zadanie zabic każde zwierzę (zarówno dzikie, jak i oswojone), co miało zapobiec postępowaniu skażenia, w tym wypadku chodziło o roznoszenie radioaktywnego pyłu. Pył odkryto w futrach, jak również w mięsie i kościach zwierząt. Rozstawiono myjnie dla czołgów i pojazdów wykorzystywanych do usuwania skutków katastrofy – choć należy podkreślić, że żaden z pojazdów, które przybyły na ratunek, nigdy nie opuścił już strefy Czarnobyla. Wszystkie porzucono, kiedy nie były już przydatne. Niektóre wciąż tu leżą, zgromadzone w skupiskach tzw. cmentarzyskach maszyn. Prace likwidacyjne, których bezwzględnym priorytetem było obniżenie poziomu napromieniowania oraz zabezpieczenie reaktora (Sarkofag Czarnobylski), sprowadziły tysiące ludzi do strefy Czarnobyla – byli to tzw. likwidatorzy. Większość z nich stanowili wojskowi, policjanci, kierowcy, pracownicy służby zdrowia, budowniczy oraz inżynierowie – łącznie 100 tysięcy ludzi przewinęło się przez strefę Czarnobyla. Większość z nich umieszczono w mieście, gdzie przed katastrofą żyło zaledwie 14 tysięcy osób. Wielu fachowców, którzy w okresie likwidacji mieszkali w Prypeci i pracowali przy elektrowni atomowej Czarnobyl, otrzymywało dodatkowe wynagrodzenie (do 100 tysięcy dolarów amerykańskich), a najbardziej zasłużeni na „polu bitwy” w Czarnobylu dostawali na własność całe mieszkania.

Skażenie z Czarnobyla poszło w świat

Eksplozja w Czarnobylu uwolniła radioaktywne substancje, które wzbiły się w powietrze na wysokość 1,5 kilometra. Z tej wysokości radioaktywna chmura niesiona przez południowo-wschodni wiatr dotarła aż do Skandynawii, skąd zawróciła na powrót  nad ZSRR (Ukrainę). W ciągu pierwszego dnia po incydencie w Czarnobylu kierunek wiatru zmienił się na zachodni. Druga radioaktywna chmura przeleciała nad Polską, Czechosłowacją i poleciała do Austrii, gdzie odbiła się od Alp i wróciła nad Polskę. Z tego, co wiadomo na dzień dzisiejszy nie ma żadnego miejsca na Ziemi, gdzie nie dotarły chmury z Czarnobyla. Radioaktywne chmury rozprzestrzeniły się po całym świecie.

Do terenów najbardziej dotkniętych opadem radioaktywnym z Czarnobyla należały dwie republiki radzieckie: Ukraina i Białoruś, które podjęły decyzję o trwałej ewakuacji części swoich regionów ze względu na skażenie środowiska. W samym procesie odkażania dużą rolę odegrały prawa fizyczne promieniotwórczości – chodzi tutaj o proces rozkładu niestabilnych substancji na bardziej stabilne elementy, jak w przypadku radioaktywnego jodku 135 – Czytaj więcej o tym, jak Czarnobyl znów stał się bezpieczny dla ludzi w naszym PRZEWODNIKU NA TEMAT BEZPIECZEŃSTWA.

Cykl rozkładu takich substancji jest krótki, tak więc relatywnie szybko po katastrofie doszło do naturalnego rozpadu na mniej szkodliwe substancje. Obecnie skażenie radioaktywne w strefie Czarnobyla w głównej mierze stanowią pierwiastki takie jak stront i cez – okres rozpadu w ich wypadku wynosi 30 lat. 

Wspomniane substancje spowodowały skażenie środowiska okolicy Czarnobyla przez kolejne dekady od incydentu. Z kolei izotopy plutonu i ameryku prawdopodobnie pozostaną na terenie strefy Czarnobyla na kilka kolejnych tysięcy lat. Jednakże już dzisiaj ciężko na nie trafić (zostały wchłonięte przez glebę i nie powodują promieniowania zagrażającego ludzkiemu zdrowiu). Przeczytaj więcej na temat promieniowania oraz tego, czym ono tak właściwie jest na naszym BLOGU.

Ofiary katastrofy w Czarnobylu

W drodze śledztwa w sprawie katastrofy w Czarnobylu oficjalnie uznano, że winę ponosi personel, który nie zastosował się do bezwzględnych przepisów bezpieczeństwa. Dyrektor elektrowni Czarnobyla V. P.  Briuchanow oraz Inżynier Główny N. M. Fomin zostali skazani na 10 lat więzienia. Zastępca Inżyniera Głównego A.S. Diatłow na 5 lat, a Dowodzący komorą reaktora A.P. Kowalenko wraz z  szefem zmiany elektrowni  B. V. Rogozghkin na 3 lata. Krajowy Inspektor Y. A. Laushkin został skazany na 2 lata pozbawienia wolności. Więcej szczegółów na temat Procesu Czarnobylskiego). Znajdziesz w sekcji naszego bloga. Paradoksalnie, cały Proces Czarnobylski miał miejsce w domu kultury w Czarnobylu, który pierwotnie pełnił rolę synagogi (możesz go zobaczyć podczas Twojej wycieczki do Czarnobyla.

Katastrofa, która miała miejsce w Elektrowni Jądrowej Czarnobyl im. Lenina była tylko początkiem ciągu wydarzeń, który zmienił nie tylko zasady bezpieczeństwa energetyki nuklearnej, ale również bieg historii ludzkości.

Czarnobyl w liczbach

• 10 000 000 ludzi dotkniętych skutkami w 3 krajach
• 120 000 ludzi ewakuowanych ze 100 miast i wsi
• Ponad 50 000 kilometrów kwadratowych skażonej strefy
• Ponad 5000 osób wciąż pracuje w strefie Czarnobyla i w elektrowni jądrowej Czarnobyl
• 100 Czarnobylskich Babuszek wciąż żyje w strefie

Ciężko dokładnie określić, ile ofiar pociągnął za sobą incydent w Czarnobylu. Oczywiście, do bezpośrednich ofiar zaliczamy pracowników elektrowni, a także strażaków, którzy wystawieni byli na  śmiertelne dawki promieniowania. W ciągu pierwszych trzech dni hospitalizowano 299 pacjentów z typowymi objawami choroby popromiennej (ostry zespół popromienny). Wszystkich odesłano samolotem z Kijowa do szpitala nr 6 w Moskwie (pasażerom samolotu towarzyszył zastępca burmistrza Prypeci, Aleksandr Esaulow, którego możesz poznać podczas wycieczki z ChernobylX). Oficjalnie potwierdzono 28 bezpośrednich ofiar katastrofy w Czarnobylu, a większość z nich pochowano na cmentarzu Mitino w Moskwie. Ciała ofiar są zabezpieczone w betonowych trumnach ze względu na wysoki poziom promieniowania. Według oficjalnych danych incydent czarnobylski dotknął około 600 000 ludzi. Dokumentacja dzieli ofiary na kilka kategorii. Największą grupę tworzą likwidatorzy (około 200-240 tyś. osób), czyli ratownicy, żołnierze odpowiedzialni za odkażanie, strażacy oraz funkcjonariusze policji. Kolejną grupę tworzą mieszkańcy skażonej strefy Czarnobyla (około 116 000). W następstwie ewakuowano kolejne 220 000 osób ze skażonych terytoriów: Białorusi, Ukrainy i Rosji. Obecnie skażone tereny zamieszkuje około 5 mln ludzi. Łącznie ponad 10 milionów osób odczuło powikłania po katastrofie w Czarnobylu, z czego 3,2 mln stanowią obywatele samej Ukrainy (reszta to mieszkańcy Białorusi i Rosji). 

Słowo Czarnobyl oznacza „Piołun”

Miasto Czarnobyl (z ukraińskiego Chornobyl) oraz jego okolice to tzw. Polissia, kraina o płaskim ukształtowaniu terenu, porośnięta lasami świerkowymi, miejscami bagnista i poprzecinana wieloma rzekami, leżąca w północnej części Ukrainy, przy granicy z Białorusią. Nazwa miasta w bezpośrednim tłumaczeniu oznacza roślinę – piołun, której pełno w tutejszej okolicy. Roślina ta jest wspominana w Biblii i wielu chrześcijan uważa, że tragedia, do której doszło w Czarnobylu, została w pewien sposób przewidziana (jeśli chcesz poznać dokładną treść proroctwa, pobierz nasz darmowy e-book Mity i Prawdy o Czarnobylu). Piołun ma intensywnie gorzki smak, a także posiada rozmaite właściwości zdrowotne i oczyszczające. Co ciekawe, ta roślina jest jednym ze składników używanych do produkcji Absyntu.

Prypeć i katastrofa w Czarnobylu

Powstały w 1970 roku Prypeć był niegdyś modelowym radzieckim miastem. Zbudowane zaledwie 3 km od elektrowni atomowej Czarnobyl – to miasto satelita, wzniesione z myślą o pracownikach elektrowni oraz ich rodzinach. Prypeć miał wszystkie wygody ówczesnego miasta – stację kolejową, port, szpital, nie wspominając o wesołym miasteczku. Był istny raj dla obywatela ZSRR, w którym nie brakowało żywności ani żadnych innych podstawowych produktów – a to wszystko pod bezpośrednim nadzorem Ministerstwa Energetyki ZSRR w Moskwie. Miasto w głównej mierze przyciągało młodych ludzi z całego Związku Radzieckiego, o czym świadczy średnia wieku, która wynosiła tutaj zaledwie 25 lat. 

Aleksiej Moskalenko to były komendant policji w Prypeci, którego nadal można spotkać podczas swojej wycieczki z ChernobylX. Wspomina on, że koniec kwietnia 1986 roku był wyjątkowo ciepły i większość mieszkańców Prypeci spędzała dnie na świeżym powietrzu, zajmując się dziećmi. 26 kwietnia w mieście odbyły się 4 wesela. Tego sobotniego wieczoru wieści o incydencie w pobliskiej elektrowni Czarnobyl szybko obiegły miasto – to wszystko dzięki ludziom takim jak Moskalenko, który był jednym z naocznych świadków eksplozji reaktora nr 4 elektrowni Czarnobyl. Władze Prypeci nie ostrzegły swoich 50 000 mieszkańców o skażeniu radioaktywnym. Dzieci po prostu odesłano ze szkół, zalecając pobyt w domu. Nikt nie zapewnił obywatelom pigułek z jodem, które byłyby bardzo pomocne w zwalczaniu objawów napromieniowania.

Zastępca burmistrza Prypec i-  A. Esaulov – wspomina, że brakowało środków pomocy dla mieszkańców, w związku z czym urząd miasta poprosił o dodatkowe wsparcie od rządu. Wypadek w elektrowni Czarnobyl podniósł dopuszczalny poziom napromieniowania o tysiące razy. Ewakuacja Prypeci miała miejsce jeden dzień po katastrofie – popołudniem 27 kwietnia 1986 – kiedy zorganizowano logistykę, na miejsce przybyły pociągi, statki i przede wszystkim autobusy z całego Związku Radzieckiego. Obywatele Prypeci mogli zabrać ze sobą wyłącznie niezbędne przybory, wszyscy spodziewali się, że powrócą do domów za kilka dni – taka informacja została podana, aby uniknąć paniki i powstrzymać ludzi przed zabieraniem zbytecznego bagażu. Już wkrótce potem władze ZSRR zdecydowały, że Prypeć musi pozostać opuszczony na zawsze.  

W jaki sposób poproszono obywateli Prypeci, aby przystąpili do ewakuacji 27 kwietnia 1986 o godz. 14:00?

Uwaga, obywatele Prypeci! Rada miasta informuje, że w związku z incydentem w Elektrowni Czarnobyl poziom napromieniowania w mieście Prypeć i jego okolicy staje się coraz groźniejszy. Komunistyczna Partia, jej władze, a także uzbrojone wojsko podejmują wszelkie niezbędne kroki, aby opanować sytuację. Niemniej jednak w trosce o bezpieczeństwo obywateli, ze szczególną uwagą na dzieci, musimy dokonać tymczasowej ewakuacji ludności do pobliskich miast w rejonie Kijowa. Z tych względów, począwszy od 27 kwietnia 1986 od godz. 14:00, każdy blok mieszkalny będzie mieć do dyspozycji autobus, nadzorowany przez policję i urzędników miejskich. Zaleca się zabranie ze sobą dokumentów, niezbędnych przyborów i określonej porcji żywności na wszelki wypadek. Członkowie kierownictwa placówek publicznych i przemysłowych miasta sporządzili listę pracowników, którzy muszą pozostać w Prypeci, aby utrzymać wspomniane placówki w dobrej kondycji. Wszystkie domy będą strzeżone przez policję w trakcie ewakuacji. Towarzysze, tymczasowo opuszczając swoje domy, pamiętajcie, żeby zgasić światło, wyłączyć sprzęt elektryczny i zamknąć okna. Prosimy o zachowanie spokoju i porządku w czasie tej tymczasowej ewakuacji.

Ewakuacja Prypeci

Podczas ewakuacji w pierwszej kolejności zadbano o kobiety i dzieci – w tej części ZSRR autobusów było jak na lekarstwo. Z tego względu ściągano pojazdy z innych części kraju, aby ewakuować 50 tysięcy mieszkańców Prypeci. Kolejka autobusów ciągnęła się przez 20 kilometrów – to oznacza, że kiedy pierwszy autobus wyjeżdżał z Prypeci, to kierowca ostatniego nawet nie widział jeszcze kominów elektrowni Czarnobyl. W ciągu niespełna 3 godzin miasto opustoszało już na zawsze. Po ewakuacji Prypeci przystąpiono do wyludniania innych miejscowości i wsi w promieniu 30 kilometrów od reaktora – wszystko trwało do początku maja. Prace odkażające przeprowadzono w 1840 etapach. Jednakże sama wykluczona strefa Czarnobyla została utworzona dopiero w 1994, kiedy to przeniesiono ostatnich mieszkańców wsi z zachodniej części do nowych mieszkań w regionie Kijowa i Żytomierza. Więcej na temat ewakuacji na naszym BLOGU. 

W trakcie ewakuacji mieszkańcy Prypeci nie mogli zabierać ze sobą żadnych zwierząt – zwierzaki mogły mieć na sobie radioaktywny pył. Władze posunęły się nawet o krok dalej i  w celu zapobiegnięcia postępowaniu skażenia środowiska, wezwano siły specjalne, których zadaniem było zlikwidowanie każdego zwierzęcia w strefie Czarnobyla. Dnia 5 maja ewakuacja mieszkańców z wykluczonej strefy Czarnobyla (obszar w promieniu 30 km od Czarnobyla) dobiegła końca.

Życie w Czarnobylu obecnie

Na dzień dzisiejszy wstęp do strefy Czarnobyla jest zakazany. Wyjątek stanowią byli mieszkańcy odwiedzający cmentarze, lub każdy, kto otrzyma specjalną przepustkę (np. turyści i pracownicy). Co ciekawe, około 100 osób (w głównej mierze seniorzy), czyli tzw. Babuszki wciąż mieszkają w wykluczonej strefie Czarnobyla, a organy kontrolujące strefę zdają się akceptować ten stan rzeczy. Większość z nich brała czynny udział w likwidacji skutków katastrofy w Czarnobylu. Możesz odwiedzić Babuszki w trakcie swojej wycieczki do Czarnobyla z ChernobylX – poznasz warunki, w których przyszło im żyć i dowiesz się, dlaczego powróciły.

Oprócz wyżej wspomnianych mieszkańców w strefie Czarnobyla przebywa również 3000 pracowników, którzy żyjąc w specjalnym reżimie, pomagają zadbać o strefę Czarnobyla. Wśród nich odnajdziemy pracowników leśnictwa, oddziały straży pożarnej, kontrolerów napromieniowania, kucharzy, a nawet przewodników wycieczek po Czarnobylu. W elektrowni Czarnobyl wciąż pracuje 2500 osób, pomimo iż została ona całkowicie wyłączona z użytku w 2000 roku. Poza likwidacją paliwa nuklearnego pracownicy są odpowiedzialni za przepływ elektryczności z Białorusi na Ukrainę i z powrotem. Kilka tysięcy ludzi kontynuowało prace nad konstrukcją nowego sarkofagu, który został ukończony w 2018. Więcej na temat nowych norm bezpieczeństwa na naszym BLOGU. 

Prypeć – Miasto Duchów

Obecnie Prypeć jest wymarłym miastem i pomimo iż nikt tam nie mieszka, to miejsce ma swój własny klimat. Los Prypeci nie został przypieczętowany tak, jak było to w przypadku pobliskich wsi, zrównanych z ziemią przez buldożery. Jedyne, co po nich pozostało, to tabliczki przy drodze – każdy, kto pragnie uczcić porzucone wsie, musi zdać się na mapę. Policja i wojsko strzegą dostępu do Prypeci, a także całej rozciągającej się w promieniu 30 km strefy. Pomimo iż służba trwa nieprzerwanie, to nie da się zapobiec kradzieżom i plądrowaniu – do większości rabunków doszło po rozpadzie Związku Radzieckiego. Wtedy to strefa Czarnobyla nie była aż tak dokładnie strzeżona. Praktycznie całe miasto Prypeć zostało splądrowane przez złodziei i próżno szukać tu nietkniętych mieszkań. Z domostw skradziono wszelkie kosztowności. W 1987 obywatele Prypeci otrzymali szansę na powrót po pewną część swoich rzeczy, niemniej jednak można było zabrać ze sobą dosłownie kilka toreb – tylko garstka ludzi zdecydowała się na powrót. Fabryka wojskowa Jupiter pozostała czynna aż do 1998 roku, jednakże obecnie jest jeszcze bardziej złupiona i zniszczona od większości mieszkań czy szkół w mieście. Co ciekawe, pralnia w Prypeci, która obsługiwała pracowników elektrowni atomowej Czarnobyl, działała do 2018 roku. W dalszym ciągu funkcjonują dwa obszary miasta: garaże ciężarówek oraz studnia głębinowa ze stacją pomp (dostarcza wodę do elektrowni Czarnobyl). Miasto duchów pęka w szwach od radzieckich pozostałości (z lat 80.) – pisma, znaki, książki i zdjęcia, na których widać głównie motywy z komunizmem i Leninem w tle. Cytaty i portrety Lenina widać dosłownie na każdym kroku:w Pałacu Kultury, hotelu, szpitalu, na komisariacie, a także w szkołach i przedszkolach. Przechadzka po mieście jest jak powrót do przeszłości, z tą różnicą, że nie ma tutaj żywego ducha. Umilkły nawet ptaki.

Dzięki fotografiom i filmom historycznym, które będą towarzyszyć Ci w trakcie podróży do Czarnobyla, zobaczysz pełen obraz chwalebnych radzieckich czasów, kiedy to Prypeć rozwijał swe skrzydła. Nie tylko zabierzemy Cię do domów i ruin, ale również przedstawimy Ci los Czarnobyla od podszewki. A to wszystko opowiedziane ustami bohaterów Czarnobyla, których spotkasz w trakcie swojej wycieczki i będziesz mógł ich zapytać o wszystko. Dzięki temu jeszcze bardziej poczujesz czasy Związku Radzieckiego. Zapewniamy radzieckie mundury i przejażdżkę retro gablotą w trakcie wycieczki po Czarnobylu. Przebywając w Czarnobylu, zawsze doświadcza się paradoksu – z jednej strony to jeden z najczarniejszych rozdziałów  na kartach historii ludzkości, zaś z drugiej to wspaniały ciąg wydarzeń dla przyrody, która walczy o swoje w tym kształtowanym ludzką ręką świecie. Niektóre budynki zostały porośnięte przez drzewa, ledwo co widać je z drogi. Kilka budowli zawaliło się przez zaniedbanie, inne z kolei ugięły się pod ciężarem śniegu, którego, kilka lat temu, spadły tu olbrzymie ilości. Za około 20 lat po mieście pozostaną już tylko ruiny. Nie ma takiego drugiego miejsca na świecie.

Co czeka Czarnobyl w przyszłości?

Wykluczona strefa Czarnobyla jest symbolem tragedii i największej katastrofy nuklearnej w dziejach ludzkości. Po ponad 35 latach to miejsce staje się teraz ostoją nadziei. To jedyne miejsce na świecie, w którym tak wyraźnie widać, jak Matka Natura walczy o swoje. To jeden z powodów, które przyczyniły się do ustanowienia tutaj rezerwatu przyrody w 2016 roku. W Czarnobylu można natrafić na niespotykane w Europie formy dzikiego życia, występujące w jednym miejscu – są tu wilki, jelenie, dziki, żółwie, bobry, a nawet dzikie konie. Nie odkryto żadnych mutacji w organizmach tych zwierząt, a co ciekawe, średnia długość ich życia jest wyjątkowo dobra. Ty, jako turysta, wnosisz ze sobą podmuch życia do strefy Czarnobyla i samej Prypeci. 

Wycieczka do tego miejsca  to topowa atrakcja ukraińskiej turystyki, najczęściej odwiedzane miejsce UrbEx na świecie. Co roku do Czarnobyla przyjeżdża ponad 100 000 turystów (dane za rok 2019). Odwiedziny nie ustały nawet w dobie pandemii 2020 (co prawda było to już tylko 36 tysięcy turystów). Turystyka czarnobylska ma znaczący wpływ na miejscową gospodarkę, a nasze urocze przewodniczki – Babuszki Czarnobyla – nawet gotują tutaj dania… Śmiało, sam zapytaj panie pracujące w hotelu, jakie to wszystko smaczne!  Nie spodziewaj się tu luksusowych hoteli i sklepów z pamiątkami –  Czarnobyl jest obszarem chronionym przez wojsko, w którym panują określone zasady i ograniczenia. Poza turystyką energia wciąż odgrywa istotną rolę w strefie Czarnobyla, pomimo iż elektrownia Czarnobyl nie produkuje już energii elektrycznej. Obecnie obiekt dawnej elektrowni Czarnobyl pełni funkcję rozdzielni prądu przesyłanego pomiędzy Ukrainą i Białorusią. Co ciekawe, chińscy inwestorzy planują tutaj budowę jednej z największych farm słonecznych na świecie, a zachęca ich do tego rozbudowana infrastruktura energetyczna. Ponadto, w strefie Czarnobyla znajdują się magazyny do przechowywania paliwa nuklearnego – na razie z tej możliwości korzysta Ukraina, a być może już wkrótce i cała Europa. Nowe zabezpieczenie reaktora elektrowni Czarnobyl (nowy sarkofag) zapewni nam kolejne 100 lat bezpieczeństwa, a także da czas Ukrainie i Europie na opracowanie sposobu neutralizacji nie tylko sarkofagu, ale również wszelkich pozostałości z reaktora nr 4. Ukraina pragnie zachować dziedzictwo Czarnobyla i wystawiać je na widok turystów z całego świata, a my jako ChernobylX wspieramy Czarnobyl w drodze do otrzymania statusu Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zarówno Strefa Czarnobyla, jak i Prypeć zmieniają się w muzeum Zimnej Wojny pod gołym niebem. Biuro ChernobylX rozpoczęło misję kształtowania Twojego światopoglądu w 2008 – oto nasza historia.

Kiedy przyjedziesz napisać swoją własną opowieść o Czarnobylu?